Η Τροφική Αλλεργία στο σκύλο

του Δρ. Ε.Ι.Παπαδογιαννάκη

DVM, Cert.SAD, Ph.D
Κτηνίατρος, Ειδικός Δερματολόγος Μικρών Ζώων
Διδάκτορας Κτηνιατρικής Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
Επιμελητής Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας

Η τροφική αλλεργία είναι μία κνησμώδης δερματίτιδα η οποία προκαλείται από αλλεργικές αντιδράσεις του οργανισμού σε συστατικά των τροφών. Είναι ένα από τα συχνότερα νοσήματα του σκύλου αφού αποτελεί το 5-15% όλων των αλλεργικών δερματοπαθειών. Σπανιότερα η τροφική αλλεργία συνυπάρχει με την αλλεργική από ψύλλους δερματίτιδα ή την ατοπική δερματίτιδα. Ακόμη η τροφική αλλεργία συχνά αποτελεί και ένα από τα αίτια που προδιαθέτουν δευτερογενείς βακτηριακές μολύνσεις (πυώδεις δερματίτιδες).

Αιτιολογία

• Η υπεύθυνη ουσία ( το αντιγόνο που προκαλεί την αλλεργική αντίδραση) είναι συνήθως ένα βασικό συστατικό της τροφής του σκύλου, κυρίως δε μια πρωτεϊνη. Το ζώο ενώ καταναλώνει το υπεύθυνο για την αλλεργία του τροφικό αντιγόνο για μεγάλο χρονικό διάστημα (δύο ή περισσότερα χρόνια) δεν εμφανίζει συμπτώματα, γεγονός που επισυμβαίνει μεταγενέστερα.
• Οι πρωτεΐνες που εμπλέκονται στη δημιουργία της τροφικής αλλεργίας μπορεί να περιέχονται στο κρέας (μοσχάρι, κοτόπουλο, χοιρινό, αρνί), στο ψάρι, στο αυγό αλλά και στο γάλα και στα γαλακτοκομικά προϊόντα. Ακόμη και πρωτεΐνες φυτικής προέλευσης (σιτάρι, ρύζι, σόγια, καλαμπόκι και άλλα δημητριακά) ενοχοποιούνται για τροφική αλλεργία.
• Στα περισσότερα περιστατικά τροφικής αλλεργίας υπάρχει ευαισθητοποίηση του σκύλου σε ένα ή περισσότερα συστατικά της τροφής.
• Όλες οι τροφές, ανεξάρτητα αν είναι του εμπορίου ή παρασκευάζονται στο σπίτι, μπορούν να προκαλέσουν τροφική αλλεργία στο σκύλο.
• Σε αντίθεση με ότι συμβαίνει στον άνθρωπο, τα προσθετικά και τα συντηρητικά των τροφών δεν θεωρούνται συχνά αίτια πρόκλησης τροφικής αλλεργίας στο σκύλο.

Επιδημιολογία

Η ηλικία του ζώου στην οποία πρωτοεμφανίζεται το νόσημα ποικίλει από λίγους μήνες έως πολλά έτη και μάλιστα ορισμένες φυλές, όπως Boxer, Dachshund και Terrier, φαίνεται να έχουν και κάποια προδιάθεση. Η συχνότητά της νόσου αντιστοιχεί στο 1 έως 5% των δερματολογικών περιστατικών και στο 5 έως 15% των αλλεργικών δερματίτιδων του σκύλου.

Συμπτώματα

• Το συχνότερο σύμπτωμα είναι ο κνησμός (φαγούρα) ο οποίος δεν είναι εποχιακός, ποικίλει σε ένταση ενώ συχνά δεν υποχωρεί πλήρως με τη χορήγηση κορτικοειδών (κορτιζόνη).
• Οι δερματικές αλλοιώσεις που παρατηρούνται είναι ερύθημα, βλατιδώδες εξάνθημα, δρυφάδες, εφελκίδες, λειχηνοποίηση, υπερχρωμία και σμηγματόρροια, ενώ σε ορισμένα περιστατικά εμφανίζεται ως οξεία αλλεργία (κνίδωση και αγγειοοίδημα).
• Πρέπει να τονιστεί ότι σε ζώα με τροφική αλλεργία συχνά παρουσιάζουν ετερόπλευρη ή αμφοτερόπλευρη έξω ωτίτιδα που εμφανίζεται με ερύθημα και υπερχρωμία της έσω επιφάνειας του πτερυγίου του αυτιού και με την παρουσία κηρώδους σύστασης υλικού (κυψελίδες) στον έξω ακουστικό πόρο. Σε χρόνια περιστατικά παρατηρείται πάχυνση και στένωση του τελευταίου και δυσάρεστη οσμή, των αυτιών.
• Δευτερογενώς μπορούν να παρατηρηθούν βακτηριακή θυλακίτιδα από Staphylococcus intermedius ή δερματίτιδα από (μύκητες) Malassezia καθώς και πυοτραυματική δερματίτιδα (“hot-spot”), ποδοδερματίτιδα και περιπρωκτική δοθιήνωση.
• Η κατανομή των δερματικών αλλοιώσεων αφορά κατά κύριο λόγο το πρόσωπο, τις μασχάλες και την κάτω επιφάνεια της κοιλιάς, ενώ ο κνησμός είναι συνήθως γενικευμένος και εκδηλώνεται με τρίψιμο του προσώπου και γλείψιμο ή/ και δάγκωμα των ποδιών.
• Επισημαίνεται ότι παρόμοιες δερματικές αλλοιώσεις παρατηρούνται και σε άλλα νοσήματα όπως η ατοπική δερματίτιδα, η αλλεργική από ψύλλους δερματίτιδα, η δερματίτιδα από Malassezia, η ιδιοπαθής βακτηριακή θυλακίτιδα, η σαρκοπτική ψώρα κ.α. Για το λόγο αυτό θα πρέπει τα νοσήματα αυτά να αποκλείονται ενώ παράλληλα να θεραπεύονται οι δευτερογενείς επιπλοκές του δέρματος πριν τεθεί η υποψία της τροφικής αλλεργίας.
• Σε ένα ποσοστό περίπου 10 έως 15% των σκύλων με τροφική αλλεργία παρατηρούνται και συμπτώματα από το γαστρεντερικό σωλήνα όπως έμετοι, διάρροια και κολίτιδα.

Διάγνωση

Όπως έχουμε αναφερθεί σε προηγούμενο άρθρο μας σχετικά με τον κνησμό, η διαδικασία για την αιτιολογική διάγνωση του τελευταίου θα πρέπει να ακολουθηθεί και για την τροφική αλλεργία επειδή είναι μια κνησμώδης δερματίτιδα. Η διάγνωση θα βασιστεί στο ιστορικό, τα συμπτώματα και στην ανταπόκριση του σκύλου στη χορήγηση υποαλλεργικού σιτηρεσίου. Το τελευταίο είναι προτιμότερο να παρασκευάζεται στο σπίτι χρησιμοποιώντας πρωτεΐνες ζωικής και φυτικής προέλευσης τις οποίες το ζώο δεν έχει καθόλου ή σπάνια καταναλώσει, με βάση το διατροφικό ιστορικό του. Η προοδευτική υποχώρηση των δερματικών αλλοιώσεων με τη χορήγηση του υποαλλεργικού σιτηρεσίου και η επανεμφάνιση των πρώτων με την χορήγηση της συνήθους διατροφής, θέτει την διάγνωση της τροφικής αλλεργίας. Το υποαλλεργικό σιτηρέσιο θα πρέπει να χορηγείται για 6-10 εβδομάδες. Για την ταυτοποίηση των υπεύθυνων τροφικών αντιγόνων θα πρέπει, μετά την επιβεβαίωση της νόσου, να χορηγούνται για διάστημα ολίγων ημερών κάθε φορά ένα –ένα τα επί μέρους συστατικά της συνήθους διατροφής. Μόλις αρχίσουν να επανεμφανίζονται οι δερματικές αλλοιώσεις και ο κνησμός το υπό διερεύνηση συστατικό είναι το υπεύθυνο τροφικό αντιγόνο. Ο κτηνίατρος θα πρέπει πρώτα να αποκλείσει την τροφική αλλεργία και τις παρασιτικές δερματίτιδες ως αίτια του κνησμού και μετά να κάνει την ενδοδερμική ή ορολογική εξέταση για αντιγόνα που προκαλούν την ατοπική δερματίτιδα.

Θεραπεία

Η αποτελεσματική θεραπεία της τροφικής αλλεργίας βασίζεται στην ταυτοποίηση του ή των υπεύθυνων αλλεργικών συστατικών της τροφής τα οποία δεν θα πρέπει να επαναχορηγηθούν στο ζώο για όλη την υπόλοιπη ζωή του. Για το σκοπό αυτό είναι απολύτως αναγκαία η καλή συνεργασία του ιδιοκτήτη με τον κτηνίατρο και η λεπτομερής ενημέρωση και καθοδήγηση του πρώτου από το δεύτερο. Ταυτόχρονα οι επιπλοκές και τα τυχόν συνυπάρχοντα νοσήματα θα πρέπει να θεραπεύονται με την κατάλληλη θεραπεία. Η τοπική θεραπεία με κατάλληλα υποαλλεργικά σαμπουάν θα βοηθήσει στην επιτάχυνση της υποχώρησης των δερματικών αλλοιώσεων και την ανακούφιση του ζώου.